Znowelizowane przepisy dotyczące egzekwowania kontaktów z dzieckiem obowiązują od 2012 r., lecz dopiero niedawno doczekaliśmy się pierwszej analizy ich funkcjonowania w praktyce. Sekcja Prawa Rodzinnego Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości dokonała przeglądu orzecznictwa w sprawach o wykonywanie kontaktów w wybranych losowo sądach rejonowych. Badanie dotyczyło spraw o wykonywanie kontaktów rozpoczętych wskutek wniosku, który wpłynął do sądu począwszy od stycznia 2014 r. do listopada 2015 r. Treść całego dokumentu odnajdziecie Państwo pod adresem:
Po zapoznaniu się z aktami spraw, które zostały poddane analizie zauważono, że pozytywna prognoza co do realizowania kontaktów zgodnie z orzeczeniem lub ugodą wystąpiła zaledwie w co trzecim postępowaniu. Co gorsze widać wyraźnie, że sądy nie są skore do uwzględniania wniosków o zwrot wydatków poniesionych w związku z niezrealizowanym kontaktem. Aż w 68% żądanie powyższe zostało oddalone. Na analogicznym poziomie kształtuje się liczba oddalonych wniosków o nakazanie zapłaty. Wyraźnie więc istnieje duża doza ostrożności przed wykorzystywaniem sankcji majątkowych. Szkoda, że poza przedmiotem analizy znalazło się wyjaśnienie przyczyn takiego stanu rzeczy. Nie wiadomo bowiem, czy tak wysoki poziom oddaleni wynika po prostu z bezzasadności składanych wniosków lub błędnego ich formułowania, czy być może przeważa opór przed nakładaniem obowiązku zapłaty na osoby opiekujące się małoletnim.
Na podstawie wyników zrelacjonowanego badania Instytut Wymiaru Sprawiedliwości wysunął wniosek o konieczności poszerzenia katalogu środków służących podniesieniu efektywności postępowań o wykonanie kontaktów. Propozycja Komisji polega na wprowadzeniu m.in. możliwości przymusowego odbierania dziecka w terminach kontaktów przez kuratora w sytuacjach, gdy sankcja majątkowa nie powoduje zmiany postępowania osoby zobowiązanej do wydania dziecka, a także możliwość modyfikowania warunków kontaktów, terminów, czasu trwania spotkań, ustalania dodatkowych kontaktów w miejsce tych, które się nie odbyły.
Pytanie, czy aby na pewno remedium na niską skuteczność postępowań wykonawczych będzie stanowiła nowelizacja przepisów regulujących egzekucję kontaktów? A być może problem dotyczy sfery stosowania ich przez sądy rodzinne?
