Uregulowanie kontaktów z dzieckiem może nastąpić w trakcie procesu o rozwód. Wówczas obok kwestii dotyczących rozpadu małżeństwa, alimentów i władzy rodzicielskiej, sąd decyduje o częstotliwości oraz zasadach odbywania kontaktów. Rozwodzący się rodzice mogą jednak złożyć zgodny wniosek o nieorzekanie przez sąd rozwodowy o sposobie utrzymywania kontaktów z dzieckiem. W konsekwencji również wyrok rozwodowy nie będzie zawierał punktu dotyczącego ustalenia kontaktów. Kontakty odbywają się wówczas w sposób swobodny, na bieżąco ustalany przez byłych małżonków.
Po pewnym czasie od wydania wyroku rozwodowego może jednak zajść konieczność rozstrzygnięcia w przedmiocie kontaktów z dzieckiem. Najczęściej dzieje się tak w wyniku powstających nieporozumień na tle ustalania terminów spotkań, bądź też z powodu nieprawidłowych postaw wychowawczych jednego bądź obydwojga rodziców. Wówczas każdemu z rodziców przysługuje prawo wszczęcia sprawy o ustalenie kontaktów z dzieckiem. Następuje to poprzez złożenie wniosku do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka sądu rejonowego- wydziału rodzinnego.
Przebieg postępowania o uregulowanie kontaktów jest uzależniony od wielu czynników. Punktem wyjścia są tutaj przepisy postępowania cywilnego (a ściślej zawierający je kodeks postępowania cywilnego), które opisują prawa i obowiązki stron w trakcie rozprawy. Ponadto należy pamiętać, że przebieg sprawy jest w pewnym sensie kształtowany przez same strony, które wnioskują o przeprowadzenie określonych dowodów, a które dopuszcza sąd. Charakter oraz ilość dowodów mają bezpośrednie przełożenie na czas trwania postępowania. Należy mieć na względzie również to, że sprawa o kontakty toczy się w tzw. trybie nieprocesowym, co oznacza, że dowody mogą być przeprowadzane przez sąd z urzędu, także wbrew woli stron.
W przebiegu sprawy o ustalenie kontaktów można wyróżnić następujące etapy:
- Przedstawienie stanowisk wstępnych
Po wywołaniu sprawy każda ze stron zajmuje swoje miejsce wedle następującej zasady: wnioskodawca w ławach po prawej stronie sądu, uczestnik po lewej stronie sądu. Po sprawdzeniu obecności sąd udziela głos obu stronom, które przedstawiają swoje stanowiska. Po ich sprecyzowaniu, sąd zazwyczaj zadaje pytanie, czy strony widzą możliwość zawarcia ugody co do kształtu kontaktów. Jest to newralgiczny moment postępowania, z szerokim polem do działania dla występującego za stronę adwokata. Po wstępnych stanowiskach stron i reakcjach sądu doświadczony pełnomocnik będzie w stanie ocenić, czy zawarcie ugody na omawianych warunkach jest korzystne dla jego klienta. Sama strona niejednokrotnie również zaczyna dostrzegać, które spośród jej żądań ma szanse na uwzględnienie, a które niekoniecznie spotka się z przychylnością sądu. Dlatego twierdzę, że jest to jeden z najważniejszych, o ile nie najważniejszy moment w trakcie trwania sprawy. Właściwa ocena sytuacji procesowej, połączona z umiejętnościami negocjacyjnymi może sprawić, że sprawa zostaje zakończona już na tym etapie.
2. Informacyjne przesłuchanie stron
Najprościej można je opisać jako skrócone rozpytanie stron, służące lepszemu rozeznaniu się przez sąd w ich sytuacji rodzinnej, a także wyjaśnieniu, gdzie leży sedno konfliktu. Informacyjne przesłuchanie stron nie jest tym samym, co przesłuchanie stron, które jest traktowane jak dowód. Przeprowadzenie informacyjnego przesłuchania stron zależy od decyzji sądu, który nie zawsze widzi potrzebę jego zastosowania.
3. Przesłuchanie świadków
O kolejności przesłuchiwania świadków decyduje sąd, który najpierw uprzedza go o prawie odmowy zeznań i odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań. Przesłuchanie rozpoczyna się od ogólnego sondowania świadka o stosunek do każdej ze stron, a także o podstawowe informacje dotyczące jego osoby. Następnie świadkowi mają prawo zadawać pytania strony w następującej kolejności: pełnomocnik strony wnioskującej świadka, sama strona, pełnomocnik strony przeciwnej, strona przeciwna. Po wyczerpaniu pytań świadek może zostać poproszony o pozostanie na sali rozpraw celem zapobieżenia komunikowania się z pozostałym do przesłuchania świadkami lub też zwolniony do domu.
4. Opinia OZSS (Opiniodawczy Zespół Specjalistów Sądowych)
Jest to badanie przeprowadzane przez zespół specjalistów z zakresu psychologii i pedagogiki. Badaniu podlegają wyłącznie osoby skierowane przez sąd- w sprawie o kontakty będą to prawie zawsze obydwoje rodzice oraz małoletnie dziecko. Osoby wezwane stawiają się w wyznaczonym terminie w ośrodku, przy czym na samo badanie składają się indywidualne wywiady z każdym z rodziców, obserwacja zachowania rodziców i małoletniego dziecka, ich wzajemnych relacji. Badania psychologiczne dzieci odbywają się także bez obecności rodziców. Cały proces diagnostyczny może trwać kilka godzin i jest uzależniony od charakteru sprawy. Po przeprowadzeniu badania wydawana jest pisemna opinia, obejmująca wnioski dotyczące relacji małoletniego z rodzicami, a także ewentualne zalecenia co do zasad odbywania kontaktów. Pisemna opinia jest przesyłana przez sąd stronom. Równocześnie sąd wzywa strony do przedstawienia ewentualnych zarzutów co do jej treści. Po złożeniu zarzutów biegli sporządzają opinię uzupełniającą, która z założenia ma wyjaśnić powstałe wątpliwości lub niespójności.
Oczekiwanie na termin badania w OZSS może trwać kilka miesięcy. Z doświadczenia wiem, że na badanie OZSS w Krakowie oczekuje się od 9- 12 miesięcy. Praktyka wypracowała sposoby na przyśpieszenie terminu badania, natomiast wiąże się to z koniecznością zmiany ośrodka na mniej oblegany. Opinie OZSS w mniejszych miejscowościach są z reguły wydawane szybciej, np. w bliskiej odległości od Krakowa będzie OZSS w Nowym Sączu lub Tarnowie. Ważne, aby ustalić, do którego OZSS aktualnie warto przenieść badanie.
5. Przesłuchanie stron
Przesłuchanie stron rozpoczyna się od przesłuchania wnioskodawcy, następnie zaś uczestnika. Wnioskodawca to osoba inicjująca postępowanie, składająca wniosek o uregulowanie kontaktów. Uczestnikiem będzie drugi rodzic. Przesłuchanie stron od przesłuchania świadków różni kilka aspektów. Po pierwsze sąd najpierw przystępuje do przesłuchania strony bez odbierania przyrzeczenia, jednak uprzedza ją, że jest zobowiązana zeznawać prawdę i że stosownie do okoliczności może zostać przesłuchana ponownie po odebraniu przyrzeczenia. Dopiero przed odebraniem przyrzeczenia uprzedza stronę o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań. Poza tym sam proces i zasady składania zeznań są identyczne jak przesłuchanie świadków. Swoistość postępowań w sprawach rodzinnych powoduje, że dowód z przesłuchania stron jest częstokroć istotniejszy niż dowód z przesłuchania świadków. Przede wszystkim strony są najlepiej zorientowane w szczegółach własnego życia rodzinnego. Ustalenie kontaktów wiąże się z koniecznością poznania rozkładu dnia czy tygodnia dziecka oraz rodziców, uwzględnienia takich aspektów jak miejsce zamieszkania, obowiązki zawodowe, dotychczasowych zwyczajów oraz zasad odbywania kontaktów. Istotne jest również przedstawienie sytuacji finansowej stron, a także opisanie z jakich powodów strony nie potrafią dojść do porozumienia i samodzielnie określać terminów spotkań. Nie wyobrażam sobie postępowania w przedmiocie uregulowania kontaktów, w trakcie którego dowód ten nie zostałby przeprowadzony. Wraz z opinią OZSS jest to kluczowy dowód wpływający na kształt wydanego przez sąd postanowienia.
6.Dowód z dokumentów
Poza osobowymi środkami dowodowymi należy nadmienić także o możliwości przedkładania dowodów z dokumentów. W tym zakresie przydatne okażą się protokoły z innych spraw, dokumenty ze szkoły małoletniego, prywatne opinie. Często strony zasypują sąd dowodami pisemnymi, a dotyczy to zwłaszcza prywatnej korespondencji e-mail czy sms. Należy jednak zastanowić się, które spośród tych dokumentów są rzeczywiście istotne pod kątem ustalenia zasad odbywania kontaktów. Istotne wedle sądu, a nie nas samych. Prawidłowa selekcja materiału dowodowego będzie decydowała o tym, czy zyskamy uwagę sądu, czy tez w gąszczu przedłożonej korespondencji zgubimy sedno sprawy. Dowody z dokumentów są zazwyczaj formalnie dopuszczane przez sąd przed zakończeniem sprawy, jednak pamiętajmy, że zapewne sąd zapoznał się z nimi już wcześniej, jeszcze przed pierwszą rozprawą.
7.Zamknięcie rozprawy i wydanie wyroku
Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego sąd ponownie udziela głosu stronom. Jest to ostatni moment na przedstawienie argumentacji przemawiającej za zasadnością prezentowanego stanowiska. Następnie sąd zamyka rozprawę i udaje się na naradę. Ogłoszenie wyroku powinno nastąpić na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę, jednak coraz częściej sądy korzystają z możliwości odroczenia ogłoszenia wyroku. Wówczas strony są informowane o kolejnym terminie posiedzenia.
Na zakończenie koniecznym jest dodanie, że wymienione wyżej etapy postępowania mogą być rozłożone na kilka rozpraw. Spora ilość świadków będzie powodowała prawdopodobieństwo wyznaczenia kilku terminów. Z drugiej strony postępowanie ograniczone jedynie do przesłuchania stron wcale nie gwarantuje zakończenia sprawy w trakcie jednego posiedzenia. Przebieg sprawy sądowej jest złożony, a na jej pozytywne zakończenie wpływ wywiera wiele czynników.
Wszystkich Państwa, którzy są zainteresowani sporządzeniem wniosku o uregulowanie kontaktów i poprowadzeniem sprawy rodzinnej przez profesjonalnego pełnomocnika, zapraszam do umówienia spotkania w Kancelarii Adwokackiej Szczurek Szewczyk- Stępień z siedzibą w Krakowie. Dane kontaktowe odnajdziecie Państwo, na naszej stronie internetowej: https://adwokat-krakow.com/#contact.
adwokat Joanna Szewczyk- Stępień
Kancelaria Adwokacka Szczurek Szewczyk- Stępień w Krakowie
Telefon: +48 792 276 360 e-mail: szewczyk-stepien@adwokat-krakow.com
Aby poradzić się w sprawie rodzinnej możemy spotkać się w biurze Kancelarii w Krakowie, ale również w Gorlicach, czy w Nowym Sączu. Wiele konsultacji odbywamy także telefonicznie lub poprzez Whatsapp, dzięki czemu jesteśmy dostępni dla naszych klientów z całej Polski i zagranicy, niezależnie od ich miejsca zamieszkania. Nasi prawnicy specjalizują się w prawie rodzinnym (sprawy o rozwód, kontakty z dziećmi, alimenty, władzę rodzicielską, podział majątku), a także w sprawach przeciwko nieletnim.
